Danas je na Univerzitetu FINRA Tuzla održana 2. Međunarodna naučno-istraživačka konferencija pod nazivom „Forenzičko računovodstvo i revizija u doba vještačke inteligencije, kripto-imovine i održivosti – integritet dokaza, regulativa i granice odgovornosti“.

Konferencija je organizovana u saradnji s Međunarodnim udruženjem forenzičkih računovođa i revizora, a uz podršku Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke. Na konferenciji su se okupili istraživači, forenzičari, revizori, stručnjaci iz regulatornih institucija i akademske zajednice. Učešće su uzeli studenti i profesori Univerziteta FINRA Tuzla.

Na otvaranju, prisutnima su se obratili prof.dr. Ismet Kalić, predsjednik Uprave Univerziteta FINRA Tuzla i prof. dr. Edin Glogić, dekan Ekonomskog fakulteta Univerziteta FINRA Tuzla i organizator ove konferencije. Pozdravne riječi uputio je Branislav Radulović, Senator Državne Revizorske Institucije Crne Gore, te putem video linka obratili su se prof. dr. Vinko Belak, regionalno poznati stručnjak iz poslovne forenzike i Gordana Matović, predsjednica Međunarodnog udruženja forenzičkih računovođa i revizora, Beograd.  Na konferenciji je uzelo učešće više od 60 autora i koautora iz Slovenije, Hrvatske, Crne Gore, Makedonije i Bosne i Hercegovine. U zbornik radova su uključena 32 rada sa više od 800 stranica, a na konferenciji je prezentovano 20 radova.

Učesnici su razmijenili znanja i iskustva o savremenim izazovima koje donose vještačka inteligencija, digitalna imovina i rastući zahtjevi održivosti, te istakli značaj integriteta dokaza i regulatornog okvira u savremenoj praksi.

Ovo je četvrta konferencija koju je Univerzitet FINRA organizovao u ovoj godini, dok je peta planirana da se održi 19.12.2025. godine pod nazivom “Zelena agenda EU i održivi razovj ekološke poljoprivrede u Bosni i Hercegovini”. Ove međunarodne konferencije daju podršku razvoju studijskih programa koji se realizuju na Univerzitetu FINRA Tuzla.

Međunarodne konferencije su usmjerene ka transferu i razmjeni znanja i iskustava, unaprijeđenju i razvoju naučno-istraživačkog rada, te integraciji Univerziteta FINRA Tuzla u jedinstven evropski prostor visokog obrazovanja.

ZAKLJUČCI 2. MEĐUNARODNE NAUČNO – ISTRAŽIVAČKE KONFERENCIJE ISRCFA 2025

1. Transformacija profesije pod uticajem Vještačke Inteligencije (AI)

Jedan od dominantnih zaključaka konferencije jeste da AI nije samo pomoćni alat, već sila koja redefiniše reviziju i forenziku.

• Dvosjekli mač tehnologije: AI omogućava analizu velikih skupova podataka, otkrivanje anomalija u realnom vremenu i prediktivnu analitiku, što značajno povećava efikasnost istraga. Međutim, ista tehnologija omogućava sofisticirane prevare, uključujući “deepfake” sadržaje koji ugrožavaju integritet digitalnih dokaza.
• Neuroforenzika: Pojavljuje se nova paradigma “neuroforenzičkog računovodstva”, koja istražuje biološke korelate obmanjujućeg ponašanja, iako je njena praktična primjena još uvijek ograničena pravnim i etičkim barijerama.
• Ograničenja AI: Iako AI povećava preciznost, postoji rizik od “black box” efekta (nedostatak transparentnosti algoritama) i etičkih dilema, te se naglašava da AI treba biti “inteligentni saradnik”, a ne zamjena za profesionalni sud revizora.

2. Izazovi kriptoimovine i Blockchain tehnologije

Digitalna imovina donosi nove rizike pranja novca i finansiranja terorizma, zahtijevajući nove forenzičke metode.

• Regulatorni izazovi: Implementacija “Travel Rule” (FATF standarda) i nadzor nad pružaocima usluga virtualne imovine (VASP) su ključni za sprečavanje zloupotreba, ali se u BiH i regiji javljaju problemi zbog nedefinisanog regulatornog okvira i nedostatka tehničkih kapaciteta.
• Kripto-forenzika: Neophodna je primjena specijalizovanih alata za praćenje transakcija na blockchainu kako bi se identifikovali rizici i spriječile prevare poput “green token” projekata koji su zapravo greenwashing.

3. Održivost (ESG) i borba protiv “Greenwashing-a”

Izvještavanje o održivosti (ESG) postaje kritično područje za forenzičke revizore zbog manipulacija podacima.

• Forenzička verifikacija ESG-a: Kako raste značaj ESG izvještavanja za investitore, raste i pojava greenwashinga (lažnog prikazivanja ekološke odgovornosti). Forenzička revizija nefinansijskih izvještaja postaje nužnost za očuvanje povjerenja tržišta.
• Novi standardi: Za mala i srednja preduzeća (MSP) u zemljama pristupnicama EU, standard VSME predstavlja ključni instrument za pristup jedinstvenom tržištu i izvorima finansiranja, olakšavajući tranziciju ka održivosti.

4. Metodologija, pravo i integritet dokaza

Klasične metode se moraju adaptirati digitalnom dobu kako bi dokazi bili prihvatljivi na sudu.

• Integritet dokaza: U eri deepfake tehnologije, autentifikacija digitalnih dokaza putem analize metapodataka i hash-verifikacije postaje presudna u sudskim postupcima.
• Nove metode: Predstavljene su nove metode poput LUCID metode, koja kombinuje vizualno mapiranje i logičku dekompoziciju za otkrivanje složenih obrazaca prevare.
• Uloga u stečaju: Forenzički revizori imaju ključnu ulogu u sprečavanju zloupotreba stečajnog postupka i otkrivanju manipulativnog računovodstva koje vodi do propasti društva.

5. Obrazovanje i etika

Ljudski faktor ostaje nezamjenjiv uprkos tehnološkom napretku.

• Edukacija: Visoko obrazovanje mora integrisati alate vještačke inteligencije u nastavne procese kako bi buduće računovođe bile kompetentne, ali uz oprez da se ne izgubi kritičko razmišljanje.
• Etičko liderstvo: Integritet finansijskog izvještavanja direktno zavisi od etičkog liderstva koje oblikuje kulturu organizacije i smanjuje rizik od manipulacija.

Generalni zaključak: Konferencija ISRCFA 2025 ukazuje na to da se forenzičko računovodstvo nalazi na prekretnici. Budućnost profesije leži u hibridnom modelu koji spaja naprednu tehnologiju (AI, blockchain analitiku) sa strogim etičkim principima i dubokim razumijevanjem regulatornih okvira (ESG, AML). Ključ uspjeha u borbi protiv modernog finansijskog kriminala je interdisciplinarnost – saradnja između revizora, IT stručnjaka, pravnika i regulatora.